احسان اکبرپور: امروز را روزی ملی جمعیت نامیده‌اند؛ مفهومی اجتماعی که چنان اهمیت بالایی دارد که سیاست‌های کلان هر کشور را بر مبنای شاخص‌های مربوط به آن برنامه‌ریزی می‌کنند. مفهوم جمعیت در سال‌های اخیر اهمیت و جایگاهی مهم‌تر هم در کشور پیدا کرده است، به ویژه آنکه ایران که تا دهه‌های پیشین کشوری جوان با اکثریت غالب جمعیت جوان را دارا بود، چندسالی است به سبب کاهش رشد جمعیت، به دسته کشورهای میانسال پیوسته است و حالا کارشناسان هشدار می‌دهند که چنان‌چه این روند تداوم یابد، دیری نمی‌پاید که ایران به کشوری با بافت جمعیتی پیر تعریف شود. در این میان استان فارس نیز با میانگین سنی 5/31 سال یازدهمین استان کشور از نظر میانگین سنی محسوب می‌شود و میانگین سنی این استان بالاتر از میانگین کشوری (1/31 سال) است. این در حالی است که در سال 1390 میانگین سنی استان فارس 1/30 سال بود، اما در سرشماری سال 1395 با 4/1 سال افزایش به 5/31 سال رسید.
*پنجره جمعیتی کشور رو به پیری است
امروز تحولات ساختار سنی جمعیت و افزایش جمعیت در سنین فعالیت بین ۱۵ تا ۶۴ سال منجر به فرصت طلایی پنجره جمعیتی برای جامعه شده است و در پنجره جمعیتی با تورم جوانی جمعیت روبه‌رو هستیم که پتانسیلی برای رشد شاخص‌های انسانی است و می‌تواند به بهترین صورت برای آرمان‌های توسعه پایدار استفاده شود. به ویژه آنکه امروزه بهره‌وری از مهم‌ترین بحث‌های جهان است و در بحث سرمایه انسانی بهره‌وری اهمیت ویژه‌ای دارد و هر چه ضریب تکاثر در سرمایه انسانی بیشتر شود، بهره‌وری نیز بیشتر خواهد شد. سرمایه انسانی و نیروی کار به‌ویژه در کشورهایی که با مازاد این نیرو روبه‌رو هستند، بسیار حائز اهمیت است. آمارها نشان می‌دهند که دوران طلایی جمعیت ایران تا سال ۱۴۳۰ طول می‌کشد. در این دوران نسبت جمعیت در سنین فعالیت افزایش‌یافته و به حداکثر خود یعنی بالای ۷۰ درصد میرسد، اما آنچه نگران‌کننده است، «سرعت و شیب تند کاهش نرخ باروری» در کشور است.
*با تداوم وضع کنونی، ایران در 30 آینده پیرترین کشور جهان است
به عنوان مثال مشاور وزیر بهداشت در امور مامایی با بیان اینکه در 60 سال گذشته جمعیت ایران 10 سال پیرتر شده و از میانگین سنی 20 سال به 30 سال رسیده است، می‌گوید: آمار تولد در سال گذشته 170 هزار نفر کمتر از سال 97 بوده و در سال 97 نیز 120 هزار نفر کمتر از سال 96 بوده است. به باور دکتر شهلا خسروی در صورت ادامه روند کنونی، در 30 سال آینده ایران پیرترین کشور جهان (از هر 3 نفر یک نفر بالای 60 سال) خواهد بود. اما اهمیت مقوله جمعیت تا چه اندازه در سیاست‌های یک کشور تعیین‌کننده است و چه راهکارهایی برای جلوگیری ازکاهش موالید وجود دارد؟
*پنجره جوانی جمعیت کشور در حال بسته شدن است
در همین راستا معاون جوانان اداره کل ورزش و جوانان فارس در گفت‌وگو با «افسانه» با اشاره به اینکه پنجره جوانی جمعیت کشور رو به بسته شدن است، می‌گوید: اکنون ما از کشوری جوان به سمت کشوری با جعیت غالب میانسال در حال حرکت هستیم. علی رضایی با بیان اینکه آمارهای جمعیتی سیاست‌های کلی هر کشوری را تعیین می‌کند، می‌افزاید: بر این اساس زمانی که جمعیت غالب کشور کودکان و نوجوانان باشند، سیاست‌های آموزش و پرورش در اولویت قرار می‌گیرد، زمانی که جمعیت غالب جوان هستند، سیاست‌های مربوط به اشتغال در رأی اولویت‌ها قرار می‌گیرد و کشورهای با جمعیت میانسال و پیر نیز سیاست‌ها باید بر مبنای سیاست‌های تأمین اجتماعی و خدمات اجتماعی قرار گیرد.
*ایران نه‌تنها مهاجرپذیر نیست؛ بلکه کشوری مهاجرفرست است
رضایی در ادامه با تأیید آمارهای مشاور مامایی وزارت بهداشت در خصوص خطر پیری جمعیت در ایران می‌گوید: ممکن است امروز نرخ جمعیت و زادوولد در برخی کشورهای دیگر جهان نیز مشابه ایران باشد، اما این کشورها در آینده تبدیل به کشوری پیر نشوند؛ چراکه آن کشورها اغلب کشورهای مهاجرپذیر هستند و نیروی مولد و نیروی کار را به کشور خود می‌پذیرند. معاون جوانان اداره کل ورزش و جوانان فارس در ادامه می‌افزاید: ایران اما به لحاظ بافتار تاریخی کشوری مهاجرپذیر نبوده است، و از آن سو هرسال جمعیت قابل‌توجهی از جوانان و نیروی مولد و کار ما نیز خود به کشورهای دیگر مهاجرت می‌کنند. به باور او از همین روست که ما در صورت تداوم روند کنونی در آینده از نظر نیروی مولد و نیروی کار به مشکل برخواهیم خورد.
*باید سیاست‌های کلان فرزندآوری تدوین و تبیین شود
علی رضایی در ادامه با اشاره به تغییر فرهنگ فرزندآوری در میان خانواده‌های ایرانی می‌گوید: راهکار حل این مشکل نیز افزایش مبلغ وام ازدواج و شعاردادن نیست، بلکه باید نگاه فرهنگی جامعه باید نسبت به اهمیت فرزندآوری عوض شود. معاون جوانان اداره کل ورزش و جوانان فارس در ادامه با تأکید بر ضرورت سیاست‌گذاری جامع چندساله برای تشویق خانواده‌ها به فرزندآوری می‌افزاید: همان‌گونه که زمانی همه دست به دست هم دادند و شعار «فرزند کمتر، زندگی بهتر» را تبلیغ کردند، حالا نیز باید چنین سیاست درازمدت و کلانی را درباره افزایش فرزندآوری در میان خانواده‌ها تبلیغ و تشویق کنند. رضایی با اشاره به دغدغه‌های مقام معظم رهبری نسبت به افزایش فرزندآوری خاطرنشان می‌کند: از همین رو باید از شعارزدگی‌های سطحی به سمت برنامه‌های کلان جمعیتی پیش رویم تا از رشد منفی جمعیت و پیرشدن کشور در سال‌های آینده جلوگیری کنیم.
*تک‌فرزندی به فرهنگ غالب خانواده‌های ایرانی تبدیل شده است
معاون جوانان اداره کل ورزش و جوانان فارس سپس با بیان اینکه فرزندآوری نیاز امروز جامعه است، می‌گوید: افزایش فرزندآوری در ابتدا نیازمند فرهنگ‌سازی و سپس تأمین اشتغال و توان اقتصادی خانواده‌هاست. علی رضایی با بیان اینکه امروز فرزندآوری به حس مسئولیت‌پذیری در برابر کشور تبدیل شده است، می‌افزاید: باید این نگاه و مقوله فرهنگی تغییر کند و هر زوج باید به این درک برسد که فرزند بیشتر داشتن، خدمت به جامعه و نسل آینده است. این مسئول در ادامه با تأکید بر اینکه این نیاز کشور باید به صورت گسترده در مدارس و دانشگاه‌های کشور برای دانش‌آموزان و دانشجویان تبیین و تشریح شود، خاطرنشان می‌کند: دلیل این تأکید من آن است که امروز تک‌فرزندی به یک فرهنگ غالب در میان خانواده‌های ایرانی تبدیل شده است و حتی آن افرادی که از توانایی و تمکن مالی خوبی برخوردارند، تمایلی به فرزندآوری بیشتر از یک فرزند ندارند.
برچسب ها :