سارا حاتمی: تا جایی که اکنون در یک برهه زمانی چند سریال در ژانرهای متفاوت و حتی گاه مشابه در دسترس عموم قرار گرفته است. سریال «ممنوعه» به کارگردانی امیر پورکیان به روایت داستان سه نسل به طور همزمان می پردازد و در دو فصل 13 قسمتی به پایان رسید. ممنوعه در ژانر ملودرام و بطنی پر ستاره سعی می کند جذاب به نظر برسد و بدین گونه است که در ابتدا تا قسمت های آغازین فصل اول مخاطب را کاملا مشتاق و شیفته نگاه می دارد.
در مورد کارگردان کار باید اذعان داشت که این فیلمساز پیش از اینکه کارگردان بوده باشد، یک تهیه کننده است و شاید به همین دلیل توانسته رگ خواب مخاطب در تعداد ستاره ها و داستان های پرحاشیه خوب بداند اما در ادامه کار با سر و شکل گرفتن قصه فیلمساز عملا نتوانسته است داستان را به سرانجام برساند و دچار مشکل جدی می شود.
الگو و هسته مرکزی ممنوعه بر اساس روابط عاطفی چند جوان شکل می گیرد که از قضا قوانین ممنوعه ای دارند و تا حدودی هنجار شکنند.
در کنار این بطن، رابطه دیگری در نسلی بالاتر زن و شوهری مشکل دار روایت می شود. زنی که به همسر خود شک دارد و یک کارگاه خانم استخدام
می کند تا بتواند در دادگاه بر علیه همسرش استفاده کند! در سومین مدل، داستان سریال به نمایش سرگذشت مردی متمول و تنها می پردازد که به نظر بسیار مقتدر و توانمند است و می تواند با ابزاری چون پول و قدرت همه چیز را تحت سیطره خود درآورد.
پر واضح است که فیلمساز سعی در براندازی این معادلات دارد و می خواهد به تدریج تمامی روابط را مورد واکاوی و تحلیل قرار دهد اما آنچه در عمل شاهدیم، نقطه برعکس این محور و معادلات ذهنی است. سریال هر چه جلوتر می رود، کارگردان در
قصه گویی دچار مشکل جدی تری می شود.
شخصیت های متعددی که عامل جذب سریال بودند، به دلیل رها شدن سرنوشت و داستانشان چون تکه های ناخوانای پازل در سرتاسر سریال پراکنده اند و به نتیجه ای نمی رسند. البته باید اذعان کرد که ایده پردازی این مدل قصه پردازی از سریال های باب روز ترکی و کره ای می آید و به عبارتی گرته برداری شده است. روایتی شلوغ از کاراکترهای متعدد که در طی 300 تا 400 قسمت ادامه می یابند؛ با این تفاوت که پورکیان می خواهد این کاراکترها را در 26 قسمت جای دهد که عملا نمی تواند و برخی از شخصیت ها حذف می شوند!
اما آنچه در تیتراژ خود سریال هم بولد شده است اشاره به این واقعیت دارد که افراد مضطرب و روان پریش سرنوشتی محکوم و مختوم دارند. اما آنچه قابل مشاهده است، تنها نمایشی بسیار کمرنگ از زوایای ظاهری کاراکترها است و داستان زحمتی به خود برای شناخت بیشتر این اختلال ها و روان رنجوری ها نمی دهد.
شخصیت اصلی سریال «سامی» با بازی میلاد
کی مرام، پسری متمول و عصیانگر است که در دنیای سیاه و سفیدی زندگی می کند و با قوانینی عجیب و گروه ممنوعه شان رفتار خود را توجیه می کنند. سامی با اینکه متاهل است، قربانی یک ازدواج سنتی است و زمانی با «برکه» وارد رابطه دوستی می شود که کاملا تحت تاثیر مواد مخدر است و در این حالت نیز قدرت تصمیم گیری ندارد.
از آن سو برکه نیز نامزد پسرعمویش است و به خاطر شخصیت عاصی و متفاوت سامی، جذب او شده و به نامزدش خیانت می کند!
مثلث عشقی این داستان «ترانه» همسر سامی است که او نیز درگیر مواد مخدر است اما حاضر نیست از عشقش پا پس بکشد. سایر شخصیت ها هم به نوعی سر در گم و پا در هوا مانده اند. بقیه تیم ممنوعه دختر و پسرانی هستند که گاهی پر رنگ می شوند و در نهایت کاملا فراموش می شوند.
مانند «نیما شعبان نژاد» در نقش خلیل که در چند قسمت اول کامل در محور اصلی است و بلافاصله بدون هیچ توضیحی از سریال حذف
می شود. یا «آذر» دختر پسر نمایی که زندگی اش را وقف دو کودک یتیم کرده و منزوی است اما هرگز اشاره ای به مدل زندگی و گذشته اش نمی شود. این بی هویتی گریبان سایر کاراکتر ها را هم می گیرد.
در ادامه «خسرو و رها» زن و شوهری هستند که در روابطشان دچار مشکل شده اند، تا جایی که خسرو به همسر خود خیانت می کند. اما سریال به جز نمایش دعواها، مخفی کاری ها و بازی های جذاب موش و گربه ای برای مخاطب، هیچ اشاره ای به عامل اصلی مشکلات زناشویی این زوج و یا حتی رابطه قبل شان نمی کند. در نهایت می توان اینگونه گفت که به طور کلی آدم های ممنوعه فاقد گذشته و فاقد هویت اند.
سریال فقط نمایش گذرایی از اتفاقات حال را به مخاطب ارائه می دهد و این ذهن مخاطب است که باید به کند و کاو و نتیجه گیری برسد.
حتی آدم های سالم ممنوعه هم پیرنگ ندارند. برای مثال پدر و مادر برکه به نظر فیلمساز، سالم ترین آدم های این سریال هستند اما نه پدر نه مادر هیچ کدام در مواقع حساس رفتار مناسبی از خود نشان نمی دهند و همه چیز در حد یک ویترین می ماند.
اینجا تنها شخصیت «ترانه» است که با بازی خوب «بهاره افشاری» تا حدی باور پذیر است و شاید ترانه از محدود کاراکترهای ممنوعه است که مخاطب بتواند به او حق بدهد و یا رفتارش را توجیه کند.
از این جهت که ترانه با اینکه یکی از آسیب پذیر ترین شخصیت های سریال است اما افشاری توانسته با نقش پذیری مناسب یک کاراکتر درمانده –پریشان و عاشق توامان کاراکترش را باور پذیر کند و تا حدی مخاطب به ری اکشن های منفی او حساسیت کمتری نشان دهد.
اما دیگر شخصیت ها به دلیل نداشتن هویت مناسب نتوانسته اند باورپذیر شده و همدردی مخاطب را برانگیزند.
آدم های ممنوعه از شخصیت «تجنگی» با بازی امیر جعفری گرفته تا پروانه و خسرو و رها و حتی دوستان سامی و برکه هیچکدام نمی توانند با مخاطب ارتباط معناداری برقرار کنند.
با اینکه فیلم سعی دارد با تکیه بر شخصیت های متزلزل و روان پریش به نتیجه برسد اما شعارزدگی در سرتاسر فیلم بر کالبد و پیکره سریال مسلط است.
ممنوعه به دیالوگ ها پناه می برد و به جای موقعیت سازی و تعریف مناسب هر رفتار و اتفاق با چند جمله پیچیده بر ابهام می افزاید.
و اینگونه است که پایان سریال به بدترین شکل اتفاق می افتد. تجنگی که تاکنون با شخصیت پر ابهت و مقتدر معرفی شده بود، به راحتی خودکشی می کند.داستان رها و خسرو به نفع رابطه جدید خسرو ختم به خیر می شود!
پروانه از سویی خسرو را نمی خواهد اما بدون دلیل با او همراه می شود و رابطه به شکلی گنگ به پایان می رسد و بدتر از همه اینها برکه عاشق از یک پیرمرد لال درس زندگی می گیرد و نامزد خیانت دیده به قصه برمی گردد تا پایان صرفا خوش تمام شود!
اینهمه سرهم بندی و اغتشاش در یک سریال پرطرفدار تنها می تواند توهین به احساس و شعور مخاطب و قصه فیلم باشد و بس.
فیلمساز نمی تواند شخصیت ها را به سرانجام برساند و هر کدام را به ساده ترین شکل ممکن از دل قصه حذف می کند...
اینگونه است که ممنوعه به راحتی از ذهن مخاطب ایرانی حذف می شود و در لیست صدها فیلم و سریالی قرار می گیرد که تنها در آرشیوها زنده
می مانند.
برچسب ها :