شدت بارندگی 5 فروردین در 250 سال گذشته شیراز بی سابقه بود

گزارش «افسانه» از میزگرد دانشگاه شیراز درباره سیل اخیر شیراز 

یک ماه پس از سیل تراژیک دروازه‌قرآن، انجمن «فرهنگ و سیاست» دانشگاه شیراز میزگردی تخصصی با حضور استادان دانشگاه و برخی مسئولان شهری تشکیل داد و به بررسی ابعاد و جزئیات علل وقوع این سیل پرداخت. در این برنامه که با عنوان «سیل‌آباد» در تالار کتابخانه خوارزمی دانشگاه شیراز برگزار شد، عزت‌الله رئیسی پدر پدر علم هیدروژئولوژی (آب‌های زیرزمینی) ایران، علیمردا حسنلی عضو هیئت علمی بخش منابع طبیعی و محیط‌زیست دانشگاه شیراز، ناصر طالب بیدختی عضو هیئت علمی بخش مهندسی راه، ساختمان و محیط‌زیست دانشگاه شیراز، سید محمدجعفر ناظم‌السادات عضو هیئت‌علمی بخش مهندسی آب دانشگاه شیراز، رضا افشین شریفیان استادیار بخش آب دانشگاه آزاد اسلامی شیراز، سید عبدالرزاق موسوی عضو شورای اسلامی شهر شیراز و رئیس کمیته حقیقت‌یاب شورا و آرش فرج‌زاده معاون شهرسازی و معماری شهرداری شیراز در دو بخش به بررسی دلایل سیل دروازه‌قرآن پرداختند. در این میزگرد، کارشناسان با اشاره به ابعاد علمی دلایل وقوع سیل، به بیان راهکارهای خود به مسئولان برای جلوگیری از وقوع تراژدی‌های مشابه پرداختند. مشروح گزارش افسانه از این میزگرد را در ادامه بخوانید.

سخنران بعدی نشست علمی سیل‌آباد معاون شهرسازی و معماری شهرداری شیراز بود که ابتدا به بررسی میزان بارندگی در جریان سشیل اخیر در شیراز پرداخت. به کفته آرش فرج زاده بنا بر گزارش وزارت نیرو میزان بارندگی سال گذشته 107 میلی‌متر بوده است، گفت: این میزان در سال جاری با افزایش 170 درصدی به 293 میلی‌متر رسیده که 45 درصد بیش از متوسط 50 ساله کشور است. فرج‌زاده با اشاره به اینکه محدوده دروازه قرآن در حد فاصله محدوده خدماتی و حریم شهر شیراز قرار دارد، افزود: شیراز 3 طرح جامع داشته است که طرح اول جامع ما در سال 51 و طرح جامع دوم در سال 68 و طرح جامع سوم در سال 88 به تأیید شورای عالی شهرسازی کشور به‌منزله عالی‌ترین مقام تهیه و تصویب طرح‌های جامع و تفصیلی شهرها رسید. به گفته معاون شهرسازی و معماری شهرداری شیراز، در طرح سال 51 ورودی شیراز در زیر دروازه قرآن قرار داشت؛ اما در طرح‌های بعدی ورودی 45 متری کنونی مورد تصویب شورای عالی شهرسازی قرار گرفته است و این درحالی است امروز برخی دستگاه‌ها از زیر بار مسئولیت شانه خالی می‌کنند، حال آنکه همگی این طرح را امضا کرده بودند. وی با بیان اینکه محدوده حوضه آبریز دروازه قرآن 27 کیلومترمربع است، اظهار داشت: این مساحت برای یک حوضه آبریز بسیار کوچک تلقی می‌شود. فرج‌زاده اضافه کرد: محیط این مجموعه 32.7 کیلومتر است و هزار متر اختلاف ارتفاع وجود دارد که همین اختلاف شدت و میزان بارش را افزایش می‌دهد.

*نقش اراضی دستکاری‌شده در وقوع سیل

معاون شهرسازی و معماری شهرداری شیراز خاطرنشان کرد: همه این موارد باعث پدید آمدن آثار تخریبی سیل شد؛ افزون بر این در پنجم فروردین‌ماه از ساعت 32 و 11 دقیقه تا 48 و 11 دقیقه 7.3 میلی‌متر بارندگی رخ داد؛ یعنی 72 میلی‌متر بر ساعت. وی عنوان کرد: این بارندگی با این شدت در بیش از 250 سال گذشته شیراز بی‌سابقه بوده است. معاون شهرسازی و معماری شهرداری شیراز با بیان اینکه شهرداری محدوده خطر را در حریم شهر مشخص کرده است، گفت: هیچ‌کس در این محدوده اجازه دخل و تصرفی و دخالت ندارد. فرج‌زاده اظهار داشت: براساس آنالیز اولیه مشاوران شهرداری میزان دبی این سیل با توجه به آبی که از (روستای) آب‌زنگی به سمت شیراز جاری شد، بیش از 70 مترمکعب بر ثانیه پیش‌بینی شده؛ درحالی‌که لوله به کار گرفته شده در بهترین شرایط دوره بازگشت 50 ساله، پنج برابر کمتر است. آرش فرج زاده سپس با اشاره به اینکه تاکنون 139 هکتار از اراضی بالادست شیراز دستخوش تغییرات شده است، افزود: آب در حوضچه‌های مختلف به علت سیلابی شدن پشت فنس‌های موجود در مسیر قرار گرفته و گل‌ولای جمع‌شده به علت فشار باعث یک‌باره باز شدن حصارها شده و اثر تخریب را افزایش داده است. معاون شهرسازی و معماری شهرداری شیراز با اشاره به دست‌اندازی جاده خرامه به حریم سیلاب بیان کرد: این جاده به‌صورت عرضی، مسیر طولی حوضه آبریز را قطع کرده و صرف وجود چند آبراهه این دست‌اندازی به طبیعت را از بین نمی‌برد. وی بیان داشت: اختلاف ارتفاع هزار متری، طول مسیر و تمرکز زمانی بارش همگی باعث افزایش قدرت تخریبی سیلاب شد. فرج زاده گفت: از دهه 60 تابه‌حال سعی کرده‌اند سیلاب را با ایجاد خندق و کشاندن به رودخانه خشک مهار کنند؛ درحالی‌که راه‌حل اساسی ایجاد بندهای تأخیری در حوضه آبریز است.