مناطق مستعد خطر شيراز

احسان اکبرپور: پنج‌روز پس از انفجار مهیب در بیروت و جان‌باختن دست‌کم 157 نفر، همچنان ده‌ها شهروند این شهر ناپدید هستند و میزان خسارات وارده به شهر نیز بیش از 15 میلیارد دلار برآورد شده است. انفجاری که ناشی از دپوی بیش از 2 هزار و 750 تُن آمونیوم نیترات در انبارهایی در بندر بیروت عنوان شد و کارشناسان نیز میزان تخریب آن را یک دهم یک بمب اتمی خواندند. انفجار بیروت اما بلافاصله موجی از نگرانی در برخی شهرهای بزرگ جهان ایجاد کرد، به‌ویژه شهرهایی که صنایع، کارخانه‌ها و انبارهای حاوی مواد اشتعال‌زا در دل شهر نگهداری می‌شود. روز بعد یک عضو شورای شهر تهران با اشاره به وجود «مخزن غول‌پیکر انبار نفت» در محله شهران در بافت مسکونی این شهر، نسبت به وقوع «فاجعه‌ای دهشتناک‌تر از بیروت در تهران» هشدار داد و گفت: انبار نفت محله شهران که در سال 1353 زمانی که منطقه‌ای مسکونی نبوده تأسیس شده است، اکنون یک‌ بمب هیدروژنی بالقوه در شهر تهران است. مجید فراهانی با اشاره به اینکه هر روز حدود 300 تانکر 30 هزار لیتری حمل سوخت از ابر مخازن این انبار نفت بارگیری می‌کنند و سپس از وسط بافت مسکونی و خیابان‌ها و کوچه‌های شهران می‌گذرند، خاطرنشان کرد: اکنون به تعداد تردد تانکرها (300 بار در روز) خطر واژگون شدن آنها وجود دارد و بروز حادثه‌ای در هنگام سوخت‌گیری این تانکرها، سبب بروز «انفجارهای سریالی مخازن سوخت» در تهران خواهد شد.

*زنگ‌های هشدار درباره ایمنی شهرها به صدا درآمده است
جز تهران اما هرکدام از کلانشهرهای کشور ازجمله شیراز، می‌توانند بالقوه مستعد بروز اتفاقی مشابه انفجار تراژیک بندر بیروت باشند. هنوز آتش‌سوزی سال گذشته هتل آسمان در خیابان رودکی را فراموش نکرده‌ایم، حادثه‌ای که اگر واکنش‌ سریع و اقدامات ایمنی به‌موقع آتش‌نشانان شهر و دیگر ارگان‌های مرتبط نبود، فاجعه‌ای بزرگتر از آتش‌سوزی پلاسکو در قلب شیراز آفریده بود. خوشبختانه آن آتش‌سوزی، منجر به بروز فاجعه نشد، اما اکنون که بار دیگر زنگ‌های هشدار درباره ایمنی ساختمان‌ها، کارخانجات و انبارهای قابل اشتعال در کلانشهرهای جهان به صدا درآمده است، شهر شیراز و کارخانجات و ساختمان‌های این شهر، مستعد بروز کدام حوادث است و چه خطرات بالقوه‌ای می‌تواند جان شهروندان و ایمنی شهر را تهدید کند؟ به‌ویژه با توجه به آنکه اغلب صنایع و کارخانجات پرخطر در سطح شهر، اغلب در دهه‌های گذشته و در مناطق غیرمسکونی ساخته شده‌اند و امروز با گسترش محدوده شهر، بسیاری از آن‌ها در دل شهر و در میان بافت‌های مسکونی با جمعیت هزاران نفر قرار گرفته‌اند.

*مخازن شرکت نفت در بلوار امیرکبیر، کارخانه روغن‌نباتی و کارخانه یخ‌سازی؛ مهم‌ترین مکان‌های بالقوه و مستعد بروز حادثه
در همین راستا رئیس سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری شیراز در گفت‌وگو با «افسانه» با بیان اینکه ارزیابی میزان خطرات بالقوه ایمنی در شهرها بر اساس معیارهای مشخصی صورت می‌گیرد، می‌گوید: در سطح شهر شیراز بخش‌هایی که صنعتی هستند و مواد خام در آن‌ها تولید و نگهداری می‌شود می‌تواند بالقوه خطرآفرین باشد. محمدهادی قانع با اشاره به مکاتبات انجام‌شده سازمان آتش‌نشانی با دستگاه‌های مختلف درباره خروج مناطق خطرآفرین شهر می‌افزاید: به عنوان مثال مخازن مربوط به شرکت پخش فرآورده‌های نفتی در بلوار امیرکبیر می‌تواند زمینه‌ساز بروز خطر در شهر شیراز باشد. قانع با اشاره به اقدامات منظم سازمان آتش‌نشانی در کنترل ایمنی این مخازن خاطرنشان می‌کند: اما آنچه واضح است آن است که این مخازن باید در درازمدت باید از سطح شهر خارج شود. رئیس سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری شیراز در ادامه با اشاره به خطرات بالقوه کارخانه روغن‌نباتی (واقع در بلوار چهل‌مقام) می‌گوید: کارخانه یخ‌سازی (واقع در بلوار مدرس) نیز که در آنجا گاز آمونیاک وجود دارد می‌تواند برای شهر خطرآفرین باشد. محمدهادی قانع سپس با اشاره به آغاز طرح شناسایی نقاط پرخطر سطح شهر شیراز توسط سازمان آتش‌نشانی می‌افزاید: از سال گذشته به تمامی نقاط حادثه‌خیز و خطرآفرین اخطاریه‌های قانونی فرستاده‌ایم اما ضرورت دارد که برخی کارخانجات و کارگاه‌های پرخطر از سطح شهر به خارج از شهر منتقل شوند.

*بزرگ‌ترین مشکل آتش‌نشانی نداشتن قدرت اجرایی برای پیشگیری از وقوع خطر است
رئیس سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری شیراز در ادامه با بیان اینکه مشکل بزرگ این سازمان آن است که قدرت اجرایی ندارد، می‌گوید: متأسفانه سازمان آتش‌نشانی به‌لحاظ قانونی نمی‌تواند بخش‌های ناایمن را به‌منظور جلوگیری از بروز خطر برای شهروندان تعطیل کند. محمدهادی قانع با تأکید بر عدم اختیار قانونی سازمان آتش‌نشانی برای اعمال قوه قهریه در برابر کارخانجات و کارگاه‌های پرخطر می‌افزاید: با این حال این سازمان افزون بر ارسال اخطاریه‌های قانونی برای مراکز پرخطر، رونوشتی از این گزارش‌ها را به دادستانی استان فارس نیز ارسال می‌کند. قانع سپس با اشاره به اجرای طرح بازدید سازمان آتش‌نشانی از کلیه کارگاه‌های توزیع‌کننده گاز آل. پی.جی که به سوخت‌دهی غیرمجاز به خودروها مشغول بودند، خاطرنشان می‌کند: تمامی موارد فنی و ایمنی این کارگاه‌ها برای دادستانی استان ارسال شده است. قانع سپس با اشاره به بازدیدهای منظم آتش‌نشانی از تمامی مراکز درمانی، تجاری و اقامتی ارسال اخطاریه‌ها به مدیریت این مراکز و همچنین دادستانی می‌افزاید: در این زمینه توصیه‌های لازم ایمنی به این مراکز آموزش داده شده و هر ماه نیز مراکز دچار نقص ایمنی مجدداً مورد بازدید قرار می‌گیرند.

*صاحبان برخی باغ‌ها مانع از بازدیدهای پیشگیرانه آتش‌نشانی می‌شوند
رئیس سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری شیراز در ادامه با تأکید بر اینکه لازمه مفید واقع‌شدن تلاش‌های این سازمان در جلوگیری از بروز خطرات ایمنی در مراکز پرخطر سطح شهر، برخورداربودن از قدرت اجرایی است، می‌گوید: گرچه سازمان آتش‌نشانی با تعامل مناسب معاونت پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه، به صورت ویژه در برخی مناطق همچون باغات شهر مجوز ورود قانونی به این باغ‌ها برای انجام تدابیر پیشگیرانه را به دست آورده، اما همچنان صاحبان برخی باغ‌ها از ورود یا بازدید این سازمان جلوگیری می‌کنند. محمدهادی قانع سپس با بیان اینکه سازمان آتش‌نشانی با تعامل صورت‌گرفته با معاونت پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه توانسته مجوزهای لازم برای بازدید از مکان‌های عمومی پرخطر را به دست بیاورد، خاطرنشان می‌کند: در این راستا و پس از اخذ مجوزهای لازم، سازمان آتش‌نشانی نیز بازدیدهای ایمنی خود را انجام و گزارش‌های فنی خود از این مناطق را تهیه و برای دادستانی ارسال می‌کند.