بودجه خريد واكسن فايزر را نداريم

احسان اکبرپور: با تایید واکسن شرکت «مدرنا» توسط سازمان غذا و داروی آمریکا، و همچنین با توجه به آغاز رسمی واکسیناسیون در برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس همچون بحرین، عربستان سعودی و قطر؛ اتحادیه اروپا نیز اعلام کرد از ابتدای هفته آینده، واکسیناسیون رسمی شهروندانش را آغاز می‌کند. در ایران اما هنوز مشخص نیست برنامه قطعی دولت برای واکسیناسیون کرونا چیست؟ از یک سو اظهارات ضد و نقیض رئیس بانک مرکزی و سخنگوی دولت مبنی بر عدم امکان خرید واکسن به دلیل تحریم‌های ظالمانه آمریکا، این گمانه را ایجاد کرده که برنامه دولت، استفاده از واکسن داخلی است؛ واکسنی که هنوز مرحله تست انسانی را هم به طور کامل آغاز نکرده و حتی در صورت نتایج مثبت، زودتر از بهار آینده، مجوزهای رسمی را دریافت نخواهد کرد.

*منابع ارزی هنوز تأمین نشده؛ واکسن داخلی زودتر از تیرماه آینده به تولید انبوه نمی‌رسد
از آن سو هم رئیس‌جمهور در هفته گذشته اعلام کرد که برنامه دولت، خرید واکسن از کشورهای خارجی، مشارکت در ساخت واکسن و همچنین استفاده از واکسن داخلی است. کشورهایی که بعداً سخنگوی وزارت بهداشت اعلام کرد، چین، روسیه و هند هستند. با این حال روز گذشته رئیس کمیسیون بهداشت مجلس با بیان اینکه هنوز نتوانسته‌ایم منابع ارزی لازم برای خرید واکسن کرونا را تامین و این پول را به خارج از کشور منتقل کنیم، گفته است: برای تهیه واکسن نیاز است که منابع مالی خود را به فرانک سوئیس تأمین کنیم. با این حال اما به گفته حسینعلی شهریاری، این منابع هنوز تأمین نشده و بنابراین تمام امید کشور به تولید واکسن داخلی است؛ واکسنی که شهریاری معتقد است در خوشبینانه‌ترین حالت؛ زودتر از خردادماه و تیرماه آینده به تولید انبوده نخواهد رسید.

*بودجه 40 میلیون دلاری دولت برای خرید واکسن، دست‌بالا صرف واکسیناسیون 5 میلیون نفر می‌شود
از سوی دیگر به دلیل آنکه دولت عملاً ردیف بودجه اختصاصی برای مقابله با کرونا و برنامه واکسیناسیون سراسری در لایحه بودجه 1400 نگنجانده است و تنها رئیس سازمان برنامه و بودجه اعلام کرده که بودجه‌ای یک هزار میلیارد تومانی (40 میلیون دلاری) را به منظور تأمین واکسن به سازمان غذا و دارو اختصاص داده، سردرگمی‌ها پیرامون چگونگی آغاز برنامه واکسیناسیون سراسری کرونا همچنان ادامه دارد. به ویژه آنکه حتی در صورت اختصاص حدود 40 میلیون دلار برای خرید واکسن کرونا، با توجه به اینکه ارزان‌ترین واکسن کرونای جهان مربوط به شرکت آکسفورد (هر دوز 4 دلار) است، با این مبلغ دست‌بالا می‌توان 10 میلیون دوز واکسن (قابل استفاده برای 5 میلیون نفر) را خریداری کرد. از آن سو دبیر ستاد توسعه زیست فناوری نیز اعلام کرده که در لایحه بودجه۱۴۰۰، تنها ۲۰ درصد افزایش بودجه برای ستاد زیست فناوری درنظر گرفته شده که با توجه به ماموریت تولید واکسن‌ کرونا در این ستاد، این بودجه برای تولید واکسن کفایت نمی‌کند.

*تجهیزات نگهداری واکسن فایزر را نداریم
اما این سردرگمی‌ها ابتدا از ماجرای واکسن شرکت‌های فایزر ـ بایون‌تک آغاز شد. وقتی مقامات وزارت بهداشت اعلام کردند توان حل‌ونقل این واکسن در دمای مشخص‌شده آن (منفی 70 درجه سانتی‌گراد) را ندارند و بلافاصله رئیس سازمان هواپیمایی کشور اعلام کرده دو خط پروازی ایران‌ایر و ماهان، آماده انتقال واکسن فایزر با تجهیزات نگهداری هستند. در واکنش به این خبر، رئیس روابط عمومی وزارت بهداشت با بیان اینکه زنجیره سرد، تنها انتقال از مبدا به فرودگان نیست، افزود: زنجیره سرد کل مسیر تلقیح واکسن به گروه هدف تا یک شهر و روستای دورافتاده را شامل می‌شود. کیانوش جهانپور همچنین اعلام کرد که واکسن‌های تاییدشده با دمای نگهداری بالاتر و شرایط زنجیره سرد سهل‌تر و در دسترس، مزیت نسبی دارند. در این شرایط باید دید آیا با تایید رسمی واکسن‌های شرکت‌های مدرنا و آکسفورد که در دمای معمولی نگهداری می‌شوند و نیازمند تجهیزات نگهداری نیستند، آیا وزارت بهداشت اقدام به خرید آن‌ها خواهد کرد یا خیر.

*جهان آماده ورود به دوره انتقالی پساکرونا
با آغاز گسترده برنامه واکسیناسیون کرونا ویروس در بریتانیا و سپس آمریکا و کانادا، و پیش از آن‌ها نیز چین و روسیه، اکنون به نظر می‌رسد جهان وارد دوره انتقالی پساکرونا می‌شود. به عنوان مثال در کشور بحرین که روز گذشته اعلام شد برنامه واکسیناسیون رسمی آن آغاز شده، واکسن شرکت چینی «سینوفارم» تاییدیه رسمی این کشور را دریافت کرده و بنا بر برخی اخبار، کشور بحرین نیز در کنار کشور امارات، از واکسن این شرکت چینی برای برنامه واکسیناسیون مردمی استفاده خواهد کرد. با این حال به نظر می‌رسد مقامات وزارت بهداشت هنوز اطمینان 100 درصدی به واکسن ساخت شرکت‌های چینی ندارند. به ویژه آنکه هفته گذشته وزیر بهداشت اعلام کرد اگر قرار باشد واکسنی برای کرونا وارد شود، از مطمئن‌ترین منابع که در بیرون از این سرزمین ریسک خود را طی کرده، وارد خواهد شد. با این حال و با وجود به اظهارات متفاوت مسئولان درباره واکسن کرونا، داده‌های برخی خبرگزاری‌های داخلی نشان می‌دهد که اخبار مربوط به واکسن کرونا در صدر پربازدیدترین خبرها در شبکه‌های اجتماعی است؛ موضوعی که نشان‌دهنده دغدغه عمومی برای برنامه واکسیناسیون و چشم‌های منتظر برای تأمین این واکسن و آغاز واکسیناسیون رسمی است.

*توزیع واکسن کرونا از طریق دانشگاه‌های علوم پزشکی خواهد بود
اما در صورت رفع تمامی این موانع و مشکلات بر سر تأمین واکسن کرونا (اعم از واردات یا تولید داخلی)، واکسیناسیون سراسری برای شهروندان به چه صورت انجام خواهد گرفت؟ در پاسخ به این پرسش معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز در گفت‌وگو با «افسانه» با بیان اینکه سیاست خرید و توزیع واکسن کرونا در اختیار وزارت بهداشت است، می‌گوید: مشابه با شیوه توزیع واکسن آنفلوانزا، وزارت بهداشت در صورت در اختیار داشتن واکسن کرونا ویروس نیز آن را به ترتیب بین گروه‌های هدف توزیع خواهد کرد. دکتر عبدالحسین همتی با بیان اینکه سیاست وزارت بهداشت در زمینه توزیع واکسن کرونا، توزیع عادلانه آن میان دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور خواهد بود، می‌افزاید: پس از آن نیز دانشگاه‌های علوم پزشکی، این واکسن را در اختیار گروه‌های هدف قرار خواهند داد.