احسان اکبرپور: شاید آن روز که مقامات کشور چین اعلام کردند ویروسی همه‌گیر و مرگ‌آفرین در برخی شهرهای این کشور شایع شده و سپس شهروندان چینی ویدئوهایی آخرالزمانی از مرگ بیماران مبتلا به کرونا ویروس در پیاده‌روها و مراکز خرید منتشر کردند، هیچ‌کس تصور هم نمی‌کرد که این ویروس، در اندک‌زمانی سر به اقصای عالم بگذارد و میلیاردها نفر را وادار و ناچار به خانه‌نشینی کند. این اتفاق اما رخ داد، و رفته‌رفته پیامدها و عارضه‌های خود را نیز بر جای گذاشت؛ به ویژه آنکه قرنطینه خانگی افزون بر به همراه داشتن مشکلات اقتصادی و به خطر انداختن کسب و کارها، پیامدهای دیگری ازجمله افزایش خشونتهای خانگی و تماس افراد با صدای مشاور بهزیستی را به همراه داشته است.
*افزایش خشونتهای خانگی در ایام قرنطینه
در نتیجه، یکی از این عارضه‌ها که نتیجه مستقیم خانه‌نشینی اجباری و زندگی در شرایط قرنطینه است، افزایش اختلافات، مشاجرات و خشونتهای خانگی بوده است. اتفاقی که ازقضا در اغلب کشورهای جهان، گزارش شده و به‌ویژه در کلان‌شهرها که اغلب ساکنان، آپارتمان‌نشین‌اند و در فضایی عمدتاً کوچک و محبوس، روزگار می‌گذارنند؛ بروز مشاجره و اختلاف‌نظر منتج به خشونت، گویی امری گریزناپذیر می‌نمایاند. این خبر را آمارهای بعضاً نصف‌ونیمه مراکز رسمی و پژوهش‌های مستقل اهالی دانشگاه در ایران هم تأیید می‌کند. همچنین مشاهدات میدانی و گفتوگو با برخی از زنان و کودکان خانه‌نشین نیز نشان می‌دهد که در ایام قرنطینه‌ای کرونا، میزان مشاجرات و خشونتهای خانگی افزایش یافته است.
*خانه‌نشینی و مشکلات اقتصادی خانوار
اما چرا خانه‌نشینی در ایام کرونا، منجر به افزایش تنش‌ها و خشونتهای خانگی می‌شود؟ واقعیت آن است که کرونا و ضرورت رعایت اصول بهداشتی، نقش‌ها و الگوها در خانه را تغییر داده است. این تغییرات و دگرگونی‌ها سبب شده تا افراد ساعات بیشتری را در کنار همدیگر بگذرانند و خواه یا ناخواه در کار همدیگر دخالت کنند. دخالت‌هایی که معمولاً منجر به ایجاد تعارض و اختلاف در میان اعضای خانواده می‌شود که اگر آنها نتوانند با شیوه درست آن را برطرف کنند، خشونتهای خانگی پدیدار می‌شود.
از سوی دیگر، فشارها و مشکلات اقتصادی نیز یکی دیگر از دلایل افزایش خشونت در روزهای قرنطینه‌ای است. به عنوان مثال ناتوانی مالی و مشکلات اقتصادی در روزهای کرونایی باعث تحت فشار قرار گرفتن افراد خانه می‌شود؛ فشاری که در صورت تداوم، منجر به اعمال خشونت خانگی می‌شود.
*در ایام کرونا خشونتهای خانگی در فارس 30 درصد افزایش یافت
در همین راستا معاون امور اجتماعی بهزیستی فارس در گفتوگو با «افسانه» با اشاره به اینکه در ایام خانه‌نشینی متأثر از کروناویروس، تعداد تماس‌ها با اورژانس اجتماعی بیش از 30 درصد افزایش یافته است، می‌گوید: خشونتهای خانگی همچون کودک‌آزاری و همسرآزاری در رأس تنش‌های افزایش‌یافته در ایام کرونا بوده است. معصومه فروتن با بیان اینکه سطح خشونتهای خانگی از مشاجرات لفظی تا مراحل بالاتر خشونت بوده است، می‌افزاید: برخی از این موارد با مشاوره‌های تلفنی برطرف می‌شود، اما برخی از این خشونت‌ها نیز در حد تشکیل پرونده و مداخله در بحران بوده است. فروتن با بیان اینکه در شرایط شیوع کرونا که خانواده‌ها خانه‌نشینی گزیده‌اند، مشکلات اقتصادی نظیر بیکاری نیز ممکن است رخ دهد، خاطرنشان می‌کند: از این منظر بروز برخی مشاجرات میان زوجین یا والدین و فرزندان اجتناب‌ناپذیر است.
*صداوسیما مهارت‌های زندگی مثل کنترل خشم، استرس و اضطراب را آموزش دهد
معاون امور اجتماعی بهزیستی فارس در ادامه با بیان اینکه افزایش مشاجرات خانوادگی در شرایط خانه‌نشینی متأثر از کروناویروس، تنها مختص به ایران نیست و در همه‌جای جهان نیز اتفاق افتاده است، می‌گوید: نکته مهم اما آن است که در این شرایط، رسانه‌ها همچون صداوسیما و...، باید برنامه‌ها و مشاوره‌های آموزش مهارت‌های زندگی همچون کنترل خشم، استرس و اضطراب را به خانواده‌ها و افراد جامعه ارائه کنند.
معصومه فروتن با اشاره به اینکه وضع کنونی، از عمومیت جهانی برخوردار است و تبعات خشونت خانگی را به همراه دارد، از همین رو مهم‌ترین نکته در شرایط کنونی، مدیریت و کنترل این بحران‌های روانی خانگی است.
*تلفن 24 ساعته 123، آماده مشاوره و مداخله در خصوص خشونتهای خانگی
معاون امور اجتماعی بهزیستی فارس با اشاره به تمهیدات سازمان بهزیستی کشور برای خدمات‌دهی و 24 ساعته تلفنی به شهروندان می‌گوید: شماره تلفن اورژانس اجتماعی (123) و همچنین شماره تلفن 4080 نیز به مشاوره تلفنی رایگان برای خشونتهای خانگی می‌پردازد. معصومه فروتن سپس با اشاره به وظیفه اخلاقی و قانونی شهروندان برای اطلاع‌رسانی درباره خشونتهای خانگی و خیابانی به سازمان بهزیستی یا دیگر نهادهای قانونی خاطرنشان می‌کند: نکته مهم اما آن است که در شرایط مواجهه با خشونت علیه همسر یا کودک، مثلاً در خیابان یا همسایگی، شهروندان ابتدا باید به خاطر اطلاع‌نداشتن از شیوه و چگونگی مداخله، از مداخله مستقیم بپرهیزند و تنها به مراجع ذی‌صلاح همچون خط تلفن 123 یا دیگر نهادهای ذی‌صلاح اطلاع‌رسانی کنند.
*شهروندان در صورت مشاهده خشونت خانگی به 123 اطلاع دهند
فروتن با اشاره به اینکه مداخله مستقیم شهروندان در مشاجرات یا خشونتهای خانگی، ممکن است منجر به مسائل دیگری شود، می‌گوید: چنین مداخله‌ای می‌تواند خود به افزایش خشونت و حتی حوادث ناگوار منجر شود؛ از همین رو معاون امور اجتماعی بهزیستی فارس به شهروندان توصیه می‌کند در صورت مشاهده هرگونه خشونت‌ورزی (اعم از خشونت خانگی، همسرآزاری، کودک‌آزاری و...)، به مرج قانونی اطلاع‌رسانی کنند.
معصومه فروتن با اشاره به اینکه حتی افراد تحصیل‌کرده در رشته‌های روان‌شناسی نیز نباید رأساً و شخصاً در مواجهه با خشونت خانگی، به مداخله مستقیم مبادرت ورزند، می‌افزاید: به سبب آنکه مراکز بهزیستی و مشاوره‌های قانونی زیر نظر بهزیستی آموزش‌های مشخص در همه زمینه‌های خشونت‌ورزی را دیده‌اند، بهترین اقدام هر شهروند در مواجهه با خشونت، اطلاع‌رسانی از طریق مجاری قانونی است.