حرکت صدا و سیما بد اخلاقی بود

محمدعلی نجفی در پس‌زمینه تصویر نشسته روی صندلی و جلوی دوربین، خبرنگار صداوسیما، اسلحه‌ای را که شهردار اسبق تهران با آن همسر دومش را به قتل رساند، در دست دارد. خشاب کلت کمری را درمی‌آورد و فشنگ‌های مانده در آن را می‌شمارد. سپس دوربین و میکروفن را جلوی نجفی می‌گیرد و از او درباره چگونگی ارتکاب قتل می‌پرسد. از سوی دیگر از سه‌شنبه‌شب که خبر قتل همسر وزیر اسبق آموزش‌وپرورش منتشر شده، شبکه‌های مختلف خبری صداوسیما، فیلم و ویدئوهای مختلف از نجفی و حادثه‌ی قتل همسرش پخش می‌کنند. انگارنه‌انگار که این پرونده، پرونده‌ای شخصی و خانوادگی است، پرونده در مرحله تحقیقات مقدماتی است و حتی دادگاه هنوز حکم مجرمیت و محکومیت برای نجفی صادر نکرده است. حالا این موضوع (نحوه پوشش گسترده صداوسیما از جزئیات پرونده قتل همسر دوم محمدعلی نجفی از یک سو موردانتقاد شدید نماینده ولی‌فقیه در استان کهگیلویه و بویراحمد و عضو مجلس خبرگان رهبری قرار گرفته و از سوی دیگر دو قاضی پیشین دیوان عالی کشور نیز از منظر حقوقی نسبت به این ماجرا به صداوسیما انتقاد کرده‌اند.

*انتقاد شدید آیت‌الله ملک‌حسینی از صداوسیما

به گزارش افسانه آنلاین، در یکی از جدی‌ترین واکنش‌ها ابتدا نماینده ولی‌فقیه در استان کهگیلویه و بویراحمد و عضو مجلس خبرگان رهبری از پخش گسترده اخبار و حواشی قتل همسر دوم شهردار اسبق تهران در صداوسیما انتقاد کرد. آیت‌الله سید شرف‌الدین ‌ملک حسینی گفت: اگر رسانه‌های مجازی به این موضوع می‌پرداختند، جای گله نبود زیرا شخصی هستند و از بودجه بیت‌المال اداره نمی‌شوند. نماینده ولی‌فقیه در کهگیلویه و بویراحمد بیان کرد: یک اتفاق شخصی افتاده و همسری همسرش را کشته و اتفاقات مشابه فراوان است و این افتخاری نبوده که این‌گونه جار زده می‌شود. وی افزود: اگر پخش گسترده خبر این حادثه از رسانه ملی برای خدا بوده که خداوند خواسته است گناهان شخصی را پنهان کنیم. وی تأکید کرد: نباید قتل را عرفی کنند و بسیاری از رفتارهای زشت را عادی جلوه دهند و حتی تکرار نشان دادن رفتار عادی یک قاتل شنیع‌ترین اتفاقی است که ممکن است بیفتد.

*این حرکت صداوسیما یک بداخلاقی زشت را در جامعه ایجاد می‌کند

آیت‌الله ملک حسینی با بیان اینکه انتظار می‌رفت مسئله شخصی مسئله شخصی بماند، اظهار کرد: اگر هدف سیاسی و برای آبرو بردن یک جبهه‌ای است که واقعاً زشت است. وی گفت: من هر چه فکر کردم که در شب قدر مردم این چه گزارشی در شبکه‌های تلویزیونی است که به مردم ارائه می‌دهند، نفهمیدم. آیت‌الله ملک‌حسینی افزود: در شب قدر ذهن‌هایی که باید آماده دعا شوند، معطوف به یک حادثه شخصی شد که ربطی به هیچ‌کدام ما و ربطی به سیاست کشور و جامعه‌مان نداشت و در شبکه‌های مختلف برجسته شد. وی ابراز کرد: خدا کند به این موضوع پایان داده شود وگرنه این حرکت یک بداخلاقی زشت را در جامعه ایجاد می‌کند. آیت‌الله ملک‌حسینی گفت: در امربه‌معروف و نهی از منکر متجاهر را نصیحت می‌کنند و به بقیه جار نمی‌زنند که این گناه رخ داده است. وی افزود: در ارشاد، آرام و درگوشی به او می‌گویند؛ این‌ها رسالت‌های شرعی ماست؛ نه اینکه با او مصاحبه کنند؛ هیچ‌کس حق ندارد گناه خود را در برابر دیگران بیان کند. آیت‌الله ملک حسینی گفت: ارائه گزارش از این اتفاق زشت موجب ساده‌سازی قتل می‌شود و نشان دادن اسلحه به ما چه دلیلی دارد.

*

از سوی دیگر جعفر پوربدخشان و محمد درویش زاده، قضات پیشین دیوان عالی کشور نیز از منظر حقوقی از نحوه اطلاع‌رسانی صداوسیما به ماجرای قتل میترا استاد انتقاد کردند. به گفته این دو قاضی سابق پوشش خبری و گزارش لحظه‌به‌لحظه از آخرین جزئیات پرونده و یافته‌های تحقیقاتی راجع به قتل همسر شهردار سابق تهران در رسانه‌های رسمی و شبکه‌های اجتماعی در حالی انجام می‌شود که رویه‌های نظم و انضباط اجتماعی و ضوابط حقوق جزا و فضائل اخلاقی تماماً به کناری گذاشته شده و نادیده گرفته می‌شود. به گفته پوربدخشان و درویش‌زاده مطابق ماده ۹۱ و ۴۰ قانون آیین دادرسی کیفری «تحقیقات مقدماتی در کلیه جرائم محرمانه است و متخلفان به مجازات افشای اسرار حرفه‌ای محکوم می‌شوند» و مطابق ماده ۹۶ همان قانون «انتشار تصویر و سایر مشخصات متهم در طول تحقیقات مقدماتی توسط رسانه‌ها و مراجع انتظامی و قضایی ممنوع است.»

*ممنوعیت مصاحبه با متهم و فیلم‌برداری از او در مجتمع‌های قضایی

این دو کارشناس حقوقی همچنین افزوده‌اند که از منظر رویه‌های انضباطی و نظم اجتماعی نیز «دسترسی وکلای طرفین و حتی متهم و شاکی به ادله وقوع جرم و محتویات پرونده در مرحله تحقیقات مقدماتی ضوابط بسیار سختگیرانه دارد» و امکان «مصاحبه با متهم» و فیلم‌برداری از او و «همراه بردن تجهیزات فیلم‌برداری» و حتی دستگاه «تلفن همراه» در مجتمع‌های قضائی با ممنوعیت‌های شدید مواجه است. هم چنان‌که «مصاحبه ضابطان قضایی» در پرونده‌های جنایی نیز از قواعد سختگیرانه قانونی تبعیت‌ می‌کند و اصل اولیه، بر ممنوعیت است.

*اقدامی مغایر با اخلاق و نظم عمومی

جعفر پوربدخشان و محمد درویش‌زاده در ادامه با اشاره به تأثیر چنین انعکاس‌هایی در ترویج خشونت در جامعه و نیز جریحه‌دار شدن عواطف و احساسات خانواده‌ها و در خصوص واقعه موردبحث، در فضای جامعه دینی ایرانی، آن هم در ماه ضیافت الهی، خاطرنشان کرده‌اند: از دیدگاه اخلاقی نیز انتشار اسرار متهم و بزه‌دیده و روابط خانوادگی آن‌ها خصوصاً در مسائل راجع به ازدواج و روابط زوجین و مسائل قبل و پس از ازدواج و... موضوعاتی است که از مهم‌ترین مصادیق حریم خصوصی افراد بوده و نشر حداکثری آن‌ها در شبکه‌های مجازی و از سوی رسانه‌ها امری بسیار ناپسند بوده و مخالف با فضایل اخلاقی است؛ خصوصاً آنکه توضیح این موارد با عواطف و احساسات و آبروی خانواده‌های متهم و بزه‌دیده نیز پیوند می‌خورد. به گفته این دو قاضی پیشین دیوان عالی کشور از سوی دیگر بررسی انگیزه‌های قتل و تأثیر مسائل امنیتی نیز مغایرت واضحی با نظم عمومی دارد و انتشار آن با منع قانونی مواجه است.

*اعلام جرم علیه صداوسیما

از سوی دیگر محمد شهریاری، سرپرست دادسرای امور جنایی، هم درباره فیلم‌های منتشرشده در پلیس آگاهی پایتخت هم گفت: «هیچ رسانه‌ای حق ندارد چهره متهم را بدون پوشش منتشر کند، چه برسد به صورت فیلم آن هم در صداوسیما و این‌که اسلحه یک آلت قتاله است و نباید به غیر از قضات و تیم جنایی کسی آن را در اختیار داشته باشد. حتی خبرنگار در تصاویر اعلام می‌کند که ساعت ٧ غروب است در حالی ‌که بعد از اذان مغرب بوده است. اینها همه جرایم جداگانه‌ای دارد که به‌ زودی علیه صداوسیما اعلام جرم می‌شود.» همچنین حسام الدین آشنا، عضو شورای نظارت بر صداوسیما و مشاور رئیس جمهور نیز در این باره نوشت: «‌شیوه جدید پوشش اخبار جنایی در صدا و سیما قابل بررسی در شورای نظارت بر صدا و سیما است. مشکل دائمی در این‌موارد، عدم وجود یا استناد به دستورالعمل های مصوب در مراجع معتبر، ضعف آموزش مستمر پیام‌آفرینان خبری و وجود تصمیم‌گیری‌های موردی و سوال‌برانگیز است.» از سویی در شبکه‌های اجتماعی نیز نسبت به پوشش گسترده صداوسیما از ماجرای قتل میترا استاد انتقادات زیادی شده است؛ بسیاری از کاربران در دست گرفتن اسلحه توسط گزارشگر صداوسیما را یک اشتباه فاحش قلمداد کرده‌اند، مثل ماجرای به تصویر کشیدن مجرم و مصاحبه با او پیش از تکمیل پرونده. نکاتی که البته خبرنگار صداوسیما آن را «حسادت رسانه‌ای» عنوان کرده است.