سازمان هواشناسی بودجه کافی برای پیش‌بینی‌ دقیق ندارد

گزارش «افسانه آنلاین» از دلایل عدم پیش‌بینی هشداردهنده سازمان هواشناسی نسبت به وقوع سیل
سازمان هواشناسی بودجه کافی برای پیش‌بینی‌ دقیق ندارد

سیل فروردین‌ماه 98، از یک‌سو حادثه‌ای غافلگیرکننده بود؛ از آن‌جهت که دستگاه‌های مسئول نسبت به عواقب و پیامدهای آن اطلاع‌رسانی کاملی انجام ندادند و بسیاری از سیل‌زدگان در گلستان، شیراز، لرستان و خوزستان کاملاً غافلگیر شدند. موضوعی که حتی وزیر نیرو در نشست علنی مجلس شورای اسلامی نیز به آن اذعان کرد: «ما در بهمن‌ماه و در جلسات شورای عالی آب پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی را مورد بررسی قرار دادیم که پیش‌بینی‌های آنها حاکی از آن بود که سه ماه اسفند، فروردین و اردیبهشت از لحاظ بارش شرایط نرمال است.» علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی نیز در واکنش به این اظهارات گفت: «پس این پیش‌بینی دقیق نبوده است.» اما چرا سازمان هواشناسی کشور نتوانست آن‌گونه که باید، نسبت به وقوع سیلی چنین و عواقبش، هشدار دهد؟ ابتدا نگاهی بیندازیم به دو مورد مشابه در سال‌های اخیر که سازمان هواشناسی کشور نتوانست آن‌ها را پیش‌بینی و نسبت به عواقبش هشدار دهد.

*عدم پیش‌بینی توفان ویرانگر تهران
مورد سیل اخیر، نخستین‌بار نیست که سازمان هواشناسی کشور نتوانسته یک حادثه بزرگ یا دست‌کم نسبت به عواقب آن هشدار دهد. ساعت 16:50 عصر دوشنبه 12 خرداد 93 در تهران بر اثر وزش تندبادی با سرعت بیش از 120 کیلومتر در ساعت، به همراه گرد و خاک غلیظ و رگبار شدید باران رخ داد. بر اثر این طوفان شدید و کم‌سابقه که با رعد و برق همراه بود آسمان تهران برای دقایقی تاریک شد. ظهور و بروز این طوفان را سازمان هواشناسی پیش‌بینی نکرده بود و به علت عدم هشدار این سازمان، طوفان سبب غافلگیری مردم شد. این در حالی بود که رئیس انجمن مخاطره‌شناسی ایران با تأکید بر این که منشأ، مسیر و سرعت توفان روز دوشنبه تهران تهران دقیقاً قابل پیش‌بینی بوده‌است، اظهار داشت: ادعای هواشناسی مبنی بر غیرقابل پیش‌بینی بودن توفان روز دوشنبه که از فرودگاه مهرآباد تهران نیز عبور کرده به هیچ وجه قابل دفاع نیست چون رصد و دیده‌بانی چنین پدیده‌هایی که در فرود و برخاست هواپیماها نقشی حیاتی دارند حداقل انتظاری است که از هواشناسی وجود دارد.
بر اثر این توفان ۶ نفر کشته و بیش از سی نفر مجروح و مصدوم شدند. همچنین در اثر این توفان به ده‌ها خودرو خسارت وارد شد. از ۱۲۰۰ خط ۲۰ کیلوولت ۶۵ خط در اثر این توفان قطع شد. همچنین سقوط درخت و وسایل اضافی بالکن‌ها روی شبکه برق بر اثر باد شدید، از دلایل دیگر قطع برق بود. به گفته کارشناس روابط عمومی اورژانس تهران، بیشتر صدمات به علت برخورد مصالح ساختمانی، شکستن درخت و ضربه به سر بود. همچنین بیش از ۲۰ خودرو به علت توفان در اتوبان قم با هم برخورد کردند که این تصادف ۱۰ مصدوم به جای گذاشت. در اثر این توفان همچنین برخی از درختان شهر تهران قطع یا شاخه‌های آن‌ها شکسته شد. در واکنش به عدم پیش‌بینی وقوع این توفان، ابراهیم میرزایی، معاون توسعه و پیش بینی سازمان هواشناسی گفت: کار هواشناسی پیشگویی نیست، پیش بینی است که این کار صددرصد بر مبنای علم هواشناسی یا ابزارهای موجود انجام می‌شود. در علم فیزیک بحث عدم قطعیت را داریم و محاسبه با عدم قطعیت همراه است. وقتی نمی‌توان برف یک متری را پیش‌بینی کرد نمی‌توان از آثار تخریبی آن در امان بود. پس پیش‌بینی دقیق با محدودیت همراه است.

*پیش‌بینی اشتباه درباره آلودگی هوای تهران
18 آذرماه 1389 نیز اشتباه سازمان هواشناسی، درست در روزی که به آن نیاز حیاتی وجود داشت، کاملاً برعکس از آب در آمد و هوای تهران نه تنها پاک‌تر نشد، بلکه از روز گذشته‌اش، آلوده‌تر و خطرناک‌تر شد به گونه‌ای که شعاع دید به شدت پایین آمد و آلاینده‌ها در هر دم و بازدم‌کاملاً‌محسوس شدند. این در حالی بود که در روزهای میانه‌ی آن هفته، سازمان هواشناسی به اشتباه این پیش بینی را مطرح کرده بود که از روز سه شنبه از میزان آلاینده‌ها کم می‌شود و هوای پایان هفته در حدی آلوده نخواهد بود که نیازی به تعطیلی باشد. بر مبنای همین پیش بینی اعضای کمیته با این خیال که آلودگی هوا رو به کاهش است،‌ تعطیلی آخر هفته را منتفی دانستند؛ غافل از این که پیش بینی هواشناسی کاملاً‌بر عکس از آب در آمد و هوای تهران نه تنها پاک‌تر نشد، بلکه از روزهای گذشته‌اش،‌ آلوده‌تر و خطرناک‌تر شد.

*صحت پیش بینی‌ها پایین است
پس از حضور سه وزیر کابینه در مجلس درباره سیل اخیر، و اذعان وزیر نیرو به عدم هشدار سازمان هواشناسی نسبت به وقوع سیلی در این وسعت، وزیر کشور گفت: ستاد مدیریت بحران در روز اولیه وقوع سیل پیشنهاد داد که تجهیزات لازم به هواشناسی داده شود، زیرا خسارتی که به دلیل عدم پیش‌بینی وقوع سیل به کشور تحمیل می‌شود چندین برابر هزینه تجهیزاتی است که می‌توان پیش از وقوع سیل در اختیار این سازمان قرار داد. از سویی سحر تاجبخش رئیس سازمان هواشناسی با اشاره به این که سازمان هواشناسی ایران سه روز قبل از وقوع مخاطرات طبیعی این حوادث را پیش بینی می‌کند، گفت: در سیل‌های اخیر ایران سازمان هواشناسی اطلاعیه‌ها و اخطاریه‌های لازم را به همه دستگاه‌های متولی ارسال کرده بود. رئیس سازمان هواشناسی با اشاره به این که در دنیا برای پدیده‌های مخاطره آمیز مثل سیل می‌توانند از دو هفته قبل پیش بینی ارائه دهند، گفت: سازمان هواشناسی ایران هم می‌تواند این کار را انجام دهد، اما احتمال خطا بالا است. برای مثال در کشوری مثل آلمان پیش بینی‌های مخاطرات در سه سطح صادر می‌شود؛ سطح اول پیش بینی برای ۳ تا ۷ روز است. سطح دوم پیش بینی ۱۲ تا ۴۸ ساعته و سطح سوم زیر ۱۲ ساعت است. تاج بخش ادامه داد: در ایران مخاطرات طبیعی را ۳ روز قبل از وقوع پیش بینی می‌کنیم و این پیش بینی‌ها در قالب اطلاعیه‌ها منتشر می‌شود. وی اظهار کرد: سازمان هواشناسی ایران می‌تواند شرایط جوی و مخاطرات را دو هفته قبل از وقوع پیش بینی کند، اما «صحت پیش بینی‌ها پایین است.»

*بودجه سازمان هواشناسی ایران یک‌صدم کشور آلمان هم نیست
رئیس سازمان هواشناسی با اشاره به این که بودجه ایالات متحده آمریکا برای بخش هواشناسی برای یک سال ۴ هزار میلیون دلار است، ادامه داد: بودجه سالانه آلمان برای هواشناسی ۷۵۰ میلیون دلار است. این در حالی است که بودجه ایران یک صدم این کشورها نیز نیست. تاج‌بخش در پایان با اشاره به اینکه در شرایط حاضر با توجه به امکانات موجود سامانه پیش بینی سیل در گرگان‌رود، حوزه دز و کرخه و قمرود وجود دارد که وقوع سیل را هشدار می‌دهد، افزود: «اما به دلیل محدود بودن منابع مالی سازمان محیط زیست، امکان اجرای چنین سیستم‌های هشدار سیل در سراسر کشور وجود ندارد.» رئیس سازمان هواشناسی گفت: حدود ۵ هزار میلیارد تومان نیاز است تا بتوانیم برای کل کشور شبکه پایش مخاطرات طبیعی راه‌اندازی کنیم. این موضوع به سازمان برنامه و بودجه اعلام شده است.

*مجلس و دولت بودجه سازمان هواشناسی را افزایش دهند
با توجه به گفته‌های وزیران کشور و نیرو، و همچنین رئیس سازمان هواشناسی کشور درباره نیاز ویژه این سازمان به افزایش بودجه، و اهمیت این موضوع به نظر می‌رسد مجلس شورای اسلامی و هیئت دولت باید نسبت به افزایش بودجه سازمان هواشناسی کشور، اقدام ویژه و فوری انجام دهند؛ چراکه در این صورت می‌توان وقایعی مانند سیل، توفان، آلودگی و... را با «صحت» بالاتر پیش‌بینی کرد و نسبت به عواقب این پدیده‌ها هشدار دارد؛ تا دست‌کم مسئولان و سپس مردم «غافلگیر» نشوند.

کد گزارش: 1203